Warning : Undefined variable $type in /home/users/1/sub.jp-asate/web/wiki/extensions/HeadScript/HeadScript.php on line 3
Warning : "continue" targeting switch is equivalent to "break". Did you mean to use "continue 2"? in /home/users/1/sub.jp-asate/web/wiki/includes/json/FormatJson.php on line 297
Warning : Trying to access array offset on value of type bool in /home/users/1/sub.jp-asate/web/wiki/includes/Setup.php on line 660
Warning : session_name(): Session name cannot be changed after headers have already been sent in /home/users/1/sub.jp-asate/web/wiki/includes/Setup.php on line 834
Warning : ini_set(): Session ini settings cannot be changed after headers have already been sent in /home/users/1/sub.jp-asate/web/wiki/includes/session/PHPSessionHandler.php on line 126
Warning : ini_set(): Session ini settings cannot be changed after headers have already been sent in /home/users/1/sub.jp-asate/web/wiki/includes/session/PHPSessionHandler.php on line 127
Warning : session_cache_limiter(): Session cache limiter cannot be changed after headers have already been sent in /home/users/1/sub.jp-asate/web/wiki/includes/session/PHPSessionHandler.php on line 133
Warning : session_set_save_handler(): Session save handler cannot be changed after headers have already been sent in /home/users/1/sub.jp-asate/web/wiki/includes/session/PHPSessionHandler.php on line 140
Warning : "continue" targeting switch is equivalent to "break". Did you mean to use "continue 2"? in /home/users/1/sub.jp-asate/web/wiki/languages/LanguageConverter.php on line 773
Warning : Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/users/1/sub.jp-asate/web/wiki/extensions/HeadScript/HeadScript.php:3) in /home/users/1/sub.jp-asate/web/wiki/includes/Feed.php on line 294
Warning : Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/users/1/sub.jp-asate/web/wiki/extensions/HeadScript/HeadScript.php:3) in /home/users/1/sub.jp-asate/web/wiki/includes/Feed.php on line 300
Warning : Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/users/1/sub.jp-asate/web/wiki/extensions/HeadScript/HeadScript.php:3) in /home/users/1/sub.jp-asate/web/wiki/includes/WebResponse.php on line 46
Warning : Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/users/1/sub.jp-asate/web/wiki/extensions/HeadScript/HeadScript.php:3) in /home/users/1/sub.jp-asate/web/wiki/includes/WebResponse.php on line 46
Warning : Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/users/1/sub.jp-asate/web/wiki/extensions/HeadScript/HeadScript.php:3) in /home/users/1/sub.jp-asate/web/wiki/includes/WebResponse.php on line 46
http:///mymemo.xyz/wiki/api.php?action=feedcontributions&feedformat=atom&user=240B%3A252%3AC0%3AE800%3A49D%3A4624%3A1C9D%3AB003
miniwiki - 利用者の投稿記録 [ja]
2024-06-22T07:55:49Z
利用者の投稿記録
MediaWiki 1.31.0
タジク語
2018-10-13T04:33:51Z
<p>240B:252:C0:E800:49D:4624:1C9D:B003: /* 文字 */ ӣの大文字を追加。</p>
<hr />
<div>{{Infobox Language<br />
|name=タジク語<br />
|nativename={{Unicode|тоҷикӣ}}, {{rtl-lang|tg-Arab|تاجیکی}}, {{lang|tg-Latn|tojikī}}<br />
|states={{TJK}}<br />{{UZB}}<br />{{RUS}}<br />
|speakers=約850万人(2015年)<br />
|familycolor=インド・ヨーロッパ語族<br />
|fam1=[[インド・ヨーロッパ語族]]<br />
|fam2=[[インド・イラン語派]]<br />
|fam3=[[イラン語群]]<br />
|fam4=西群<br />
|fam5=南西群<br />
|fam6=[[ペルシア語]]<br />
|script=[[キリル文字]]、[[ラテン文字]]、[[ペルシア文字]]<br />
|nation={{TJK}}<br />
|iso1=tg|iso2=tgk|iso3=tgk}}<br />
'''タジク語'''または'''タジク・ペルシア語'''は、主に[[タジキスタン|タジキスタン共和国]]と[[ウズベキスタン]]の[[タジク人]]が母語としている[[言語]]で、[[タジキスタン|タジキスタン共和国]]の[[公用語]]。系統的には[[インド・ヨーロッパ語族]][[インド・イラン語派|イラン語派]]に属し、[[アフガニスタン]]の[[ダリー語]]、[[イラン]]の[[ペルシア語]]とともに、[[新ペルシア語]]を基盤とする言語である。<br />
<br />
歴史的には「ペルシア語」(ファールシー)と呼ばれていた言語であり、「タジク語」という名称は当時の[[ソ連]]国内のペルシア語を指す呼称として1920年代に作られたものである。標準語は[[サマルカンド]]、[[ブハラ]]地方の方言([[ドゥシャンベ]]の北西部もこの方言圏に含まれる)に基づいている。<br />
<br />
話者はタジキスタンを中心に、[[ウズベキスタン]]、[[キルギス]]などに分布する。話者の総数は約850~1000万人。その大半が旧[[ソビエト連邦]]圏内に暮らす。タジキスタンでは人口の約80%がタジク語を母語とする。タジキスタンの他にはウズベキスタンに約933,560人(ただし、ウズベキスタンのタジク語人口は政治的に非常に少なく見積もられており、実際のタジク語話者はこれよりはるかに多いとされる)、キルギスに33,518人、[[カザフスタン]]に25,514人。<!-- 中国国内には西の国境地帯に約26,000の話者がいる{{要検証|date=2010年6月}}。--><br />
<br />
アフガニスタンのタジク人の言語は[[ダリー語]]と呼ばれている。ダリー語とタジク語はともにペルシア語の東部方言に属しており、西部方言に属するイランのペルシア語と比べて古い時代のペルシア語の発音を留めている(ただし、ダリー語のほうがより古風である)。ペルシア語(タジク語、ダリー語、イラン・ペルシア語)はいずれもアラビア語の語彙を多く含んでいるが、タジク語には[[ロシア語]]及び[[ウズベク語]]などの[[テュルク諸語]]の語彙が多く含まれ、構文にもウズベク語の影響が見られる。一方、ダリー語は[[パシュトー語]]の語彙も多く含み、[[英語]]や[[ヒンドゥスターニー語]]からも語彙を取り入れている。イラン・ペルシア語は、近代に取り入れた語彙は[[フランス語]]からのものが多い。書き言葉としてのペルシア語はどの地域でも通用するが、話し言葉による地方の方言の格差は、イントネーションと発音に大きな違いが見られる。<br />
<br />
中国の[[タジク族]]の言語([[サリコル語]]、[[ワクヒ語]])も「タジク語」と総称されているが、これらは[[東イラン語群]]に属する[[パミール諸語|パミール語]]系の言語であり、[[西イラン語群]]に属するペルシア語(本稿のタジク語)とは別の系統に属する。<br />
<br />
== 前史 ==<br />
元来、[[中央アジア]]に暮らしていたタジク([[タージーク]])と呼ばれる[[ペルシア語]]を話すイラン系の人々が使用していた[[方言]]の一種であった。「タージーク」の語源については諸説あるが、10世紀以降[[テュルク]]系の諸政権が中央アジア・イランで台頭すると、「テュルク」に対して「ペルシア語を読み書きできる(ムスリム系の)人々」の意味で「タージーク」という単語が使われるようになる。当時は書き言葉そのものは近世ペルシア語であり、イラン、アフガニスタンなどのペルシア語文化を共有していた。<br />
<br />
7世紀のアラブ征服時代にはじまる[[ウマイヤ朝]]、[[アッバース朝]]による中央アジア征服の結果、旧[[サーサーン朝]]系の[[ペルシア人]]の後裔たちはアラブ諸部族の入植に伴って、[[ソグディアナ]]など中央アジアの各地へ入植した。アッバース朝カリフ・[[マアムーン]]の時代にマアムーンのクーデターに協力したサーサーン朝貴族の末裔とされるサーマーン家の人々は、カリフ政権から[[ホラーサーン]]、[[中央アジア]]の各地の支配を委任され、ついには[[875年]]にアッバース朝第15代カリフ・[[ムウタミド]]から[[マー・ワラー・アンナフル]]全域の支配権を改めて与えられて[[サーマーン朝]]を開いた。彼らはアラビア語の語彙と文字を用いてサーサーン朝でのペルシア語である[[パフラヴィー語]](中世ペルシア語)とは違う独自の「現代的」なペルシア語を確立することに尽力した。特に[[ブハラ|ブハーラー]]などの宮廷では詩文や年代記などの創作によってこれら新たなペルシア語による最初の文芸復興がなされた。9世紀以降に現れる[[アラビア文字]]で書かれ[[アラビア語]]の[[借用語]]を多く用いたペルシア語を、特に'''近世ペルシア語'''と称する。これ以降、中央アジアはテュルク・モンゴル系の諸政権の支配を受けたが、近世ペルシア語文芸はそれら諸政権の庇護下で隆盛し、近代に至るまで中央アジア(マー・ワラー・アンナフル)は[[ホラーサーン]]やイラン中部、<br />
[[ファールス (イラン)|ファールス地方]]などと並ぶ、近世ペルシア語文芸の一中心地であり続けた。この近世ペルシア語の誕生地はまさに現在、タジク語などが話される中央アジアである。<br />
<br />
今日「ペルシア語」と言った場合[[イラン・イスラーム共和国]]で公用語とされる近世・現代ペルシア語を指すが、タジク語とは中央アジアにおける近世ペルシア語を母体とする言語である。<br />
<br />
中央アジアのペルシア語圏が[[ロシア帝国]][[トルキスタン総督府]]の支配下に入ると、タジク人に対するテュルク化が推進され、多くのタジク人が[[ウズベク語]]を使うようになった。[[ロシア革命]]による[[ソビエト連邦]]の成立後もしばらくはタジク人に対するテュルク化(ウズベク化)が推進された。<br />
<br />
== タジク語の成立 ==<br />
[[1924年]]に[[タジク・自治ソビエト社会主義共和国]]が[[ウズベク・ソビエト社会主義共和国]]内の自治共和国として成立し、[[1929年]]に独立した[[タジク・ソビエト社会主義共和国]]となると、タジク語はその公用語として従来よりは安定した地位を得ることになった。ソビエト連邦では政治的な意図からタジク語はイランなどのペルシア語とは別の独立した言語であると主張されるようになったが、上記の通り本来は近世[[ペルシア語]]の中央アジア方言にあたる。[[1928年]]、ソビエト連邦政府により[[ラテン文字]]による表記が制定されたが、[[1939年]]以降は[[キリル文字]]を用いて表記されるようになった。また、ソビエト連邦時代はロシア化が進行した。<br />
<br />
== 音韻組織 ==<br />
=== 母音 ===<br />
{| class="wikitable" style="text-align:center;"<br />
!colspan="4" align="center"| '''[[母音]]'''<br />
|-<br />
!<br />
![[前舌母音|前舌]]<br />
![[中舌母音|中舌]]<br />
![[後舌母音|奥舌]]<br />
|-<br />
|[[狭母音|高]]<br />
|и<br> {{IPA|i}}<br />
|<br />
|у<br> {{IPA|u}}<br />
|-<br />
|[[半狭母音|半狭]]<br />
|е<br> {{IPA|e}}<br />
|ӯ<br> {{IPA|u̇}} <br />
|<br />
|-<br />
|[[広母音|低]]<br />
|а<br> {{IPA|a}}<br />
|<br />
|о<br> <small>下記参照</small><br />
|}<br />
※後舌広母音の発音記号は識者により [o] 、[ɒ] 、[ɔː] と異なった措定がされる。<br />
<br />
=== 子音 ===<br />
{| class="wikitable" style="text-align:center;"<br />
! <br />
![[両唇音]]<br />
![[歯音]]/[[歯茎音]]<br />
![[後部歯茎音]]<br />
![[硬口蓋音]]<br />
![[軟口蓋音]]<br />
![[口蓋垂音]]<br />
![[声門音]]<br />
|-<br />
|[[鼻音]]<br />
|м<br> {{IPA|/m/}}<br />
|н<br> {{IPA|/n/}}<br />
|<br />
|<br />
|<br />
|<br />
|<br />
|-<br />
|[[破裂音]]<br />
|п б<br>{{IPA|/p/}} {{IPA|/b/}}<br />
|т д<br>{{IPA|/t/}} {{IPA|/d/}}<br />
|<br />
|<br />
|к г<br> {{IPA|/k/ /g/}}<br />
|қ<br> {{IPA|/q/}}<br />
|ъ<br> {{IPA|/ʔ/}}<br />
|-<br />
|[[摩擦音]]<br />
|ф в<br> {{IPA|/f/}} {{IPA|/v/}}<br />
|с з<br> {{IPA|/s/}} {{IPA|/z/}}<br />
|ш ж<br> {{IPA|/ʃ/}} {{IPA|/ʒ/}}<br />
|<br />
|<br />
|х ғ<br> {{IPA|/χ/}} {{IPA|/ʁ/}}<br />
|ҳ<br> {{IPA|/h/}}<br />
|-<br />
|[[破擦音]]<br />
|<br />
|<br />
|ч [[ディセンダ付きЧ|ҷ]] <br> {{IPA|/tʃ/}} {{IPA|/dʒ/}}<br />
|<br />
|<br />
|<br />
|<br />
|-<br />
|[[ふるえ音]]<br />
|<br />
|р<br>{{IPA|/r/}}<br />
|<br />
|<br />
|<br />
|<br />
|<br />
|-<br />
|[[接近音]]<br />
|<br />
|л<br> {{IPA|/l/}}<br />
|<br />
|й<br> {{IPA|/j/}}<br />
|<br />
|<br />
|<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
== 文字 ==<br />
{| class="wikitable sortable" style="font-size: 80%; text-align:right; white-space:nowrap;" lang="en"<br />
! nowrap="nowrap" lang="ja" | キリル文字<br />
! nowrap="nowrap" lang="ja" | ラテン文字<br />
! nowrap="nowrap" lang="ja" | IPA<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |А а<br />
| style="text-align:left" |A a<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|a}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Б б<br />
| style="text-align:left" |B b<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|b}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |В в<br />
| style="text-align:left" |V v<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|v}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Г г<br />
| style="text-align:left" |G g<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|g}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Ғ ғ<br />
| style="text-align:left" |Ƣ ƣ<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|ʁ}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Д д<br />
| style="text-align:left" |D d<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|d}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Е е<br />
| style="text-align:left" |Je je, E e<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|je}}, {{IPA|e}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Ё ё<br />
| style="text-align:left" |Jo jo<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|jo}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Ж ж<br />
| style="text-align:left" |Ƶ ƶ<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|ʒ}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |З з<br />
| style="text-align:left" |Z z<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|z}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |И и<br />
| style="text-align:left" | I i<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|i}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" | Ӣ ӣ<br />
| style="text-align:left" | ī<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|ʲi}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Й й<br />
| style="text-align:left" |J j<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|j}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |К к<br />
| style="text-align:left" |K k<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|k}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Қ қ<br />
| style="text-align:left" |Q q<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|q}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Л л<br />
| style="text-align:left" |L l<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|l}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |М м<br />
| style="text-align:left" |M m<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|m}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Н н<br />
| style="text-align:left" |N n<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|n}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |О о<br />
| style="text-align:left" |O o<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|o}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |П п<br />
| style="text-align:left" |P p<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|p}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Р р<br />
| style="text-align:left" |R r<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|ɾ}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |С с<br />
| style="text-align:left" |S s<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|s}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Т т<br />
| style="text-align:left" |T t<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|t}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |У у<br />
| style="text-align:left" |U u<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|u}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Ӯ ӯ<br />
| style="text-align:left" |Ū ū<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|ɵ}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Ф ф<br />
| style="text-align:left" |F f<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|f}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Х х<br />
| style="text-align:left" |X x<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|χ}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Ҳ ҳ<br />
| style="text-align:left" |H h<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|h}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Ч ч<br />
| style="text-align:left" |C c<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|ʧ}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Ҷ ҷ<br />
| style="text-align:left" |Ç ç<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|ʤ}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Ш ш<br />
| style="text-align:left" |Ş ş<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|ʃ}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Ъ ъ<br />
| style="text-align:left" |'<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|ʔ}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Э э<br />
| style="text-align:left" |E e<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|e}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Ю ю<br />
| style="text-align:left" |Ju ju<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|ju}}<br />
|-<br />
| style="text-align:left" |Я я<br />
| style="text-align:left" |Ja ja<br />
| style="text-align:left" |{{IPA|ja}}<br />
|}<br />
<br />
==関連項目==<br />
*[[ダリー語]]<br />
*[[ペルシア語]]<br />
<br />
==外部リンク==<br />
{{Wikipedia|tg}}<br />
* [http://hdl.handle.net/2237/00028288 タジク語でいこう『月刊言語』2005年4月号 82-87頁]<br />
* [http://tajikistan.tabigeinin.com/general_info/tajiki.html タジク語]<br />
<br />
<br />
{{インド・イラン語派}}<br />
{{DEFAULTSORT:たしくこ}}<br />
[[Category:ペルシア語]]<br />
[[Category:タジキスタンの言語]]<br />
{{Language-stub}}</div>
240B:252:C0:E800:49D:4624:1C9D:B003
Warning : Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/users/1/sub.jp-asate/web/wiki/extensions/HeadScript/HeadScript.php:3) in /home/users/1/sub.jp-asate/web/wiki/includes/WebResponse.php on line 46